Günümüzde, dünya giderek daha da “akıllı” hale geldikçe, kullandığımız teknolojinin karbon maliyeti de artıyor. Akıllı telefonlar, buzdolapları ve akıllı evler hayatımızı kolaylaştırırken, bu cihazların çevresel etkileri büyük bir sorun haline geliyor. Elektronik atıklar (e-atık), dünya çapında en hızlı büyüyen atık türlerinden biri haline geldi. Gıda, Plastik ve birçok atık gerek bireysel gerekse de kurumsal anlamda çeşitli dönüşüm süreçlerinden geçerek farklı formatlarda kullanıma geri kazandırılabiliyor.
Elektronik Atık Nedir?
Elektronik atık veya e-atık, elektronik cihazların kullanım ömrünün tamamlanması ya da bizim bildiğimiz haliyle çöpe dönüşmesidir. Günlük hayatta kullandığımız televizyon, radyo, bilgisayar, yazıcı, çamaşır makinesi, buzdolabı vs gibi elektronik eşyalar, kullanım ömrü bittiğinde elektronik atık sınıfına girmektedir. Gelişmekte olan ülkelerde e-atığın gayri resmi olarak işlenmesi, olumsuz insan sağlığı etkilerine ve çevre kirliliğine yol açabilir. Elektronik atık toplama alanlarının sayısının artması elektronik hurdaların tekrar geri kazanamı için önemli bir rol oynuyor.
Bir yılda ne kadar elektronik atık üretiliyor?
- Dünya genelinde her yıl yaklaşık 50 milyon ton e-atık üretiliyor.
- Bu, her saniye 1.000 dizüstü bilgisayarın çöpe atılmasına eşdeğer.
- Elektronik atıklar, genellikle geri dönüşüm süreçlerine dahil edilmeden doğrudan çöplüklere ve yakma tesislerine gönderiliyor. Bu atıklar, kurşun, kadmiyum, arsenik ve cıva gibi toksik kimyasallar salarak çevreyi ve yakınlarda yaşayan nüfusu olumsuz etkiliyor. Bu nedenle elektronik geri dönüşüm daha fazla önem tanılıyor.
Elektronik atık sorununun çözümü nedir?
E-Atık Sorununa Yenilikçi Bir Çözüm: PAPE (Kağıt Elektronikler) Avusturya’nın Graz şehrindeki FH Joanneum Üniversitesi’nde öğrenci olan Franziska Kerber, bu devasa soruna yaratıcı bir çözüm buldu: geri dönüştürülebilir ve çözünür kağıttan yapılmış elektronikler.
Kerber’in icadı olan PAPE (Paper Electronics), 2024 James Dyson Ödülleri’nde ulusal birinci seçildi. İcadı, küçük elektronik cihazların geri dönüştürülmesi konusunda önemli bir adım atmayı hedefliyor.
PAPE’nin Özellikleri ve Potansiyeli Nedir?
Kerber, yarışmaya katıldığında tamamen kağıt malzemelerinden yapılmış bir WiFi yönlendirici ve duman dedektörü geliştirdi. Bu cihazlar, baskılı devre kartı (PCB) yerine sıkıştırılmış kağıt hamurundan yapılan bir çözünebilir devre kartı kullanarak üretildi. PCB’ler, modern elektronik cihazların hemen hemen her yerinde bulunur ve geri dönüştürülmesi zor olan malzemelerden yapılmıştır.
- Baskılı devre kartları, telefonlar, tabletler ve akıllı saatler gibi cihazların ana bileşenlerinden biridir.
- Kağıt malzemeden yapılan PCB, uzun vadeli sürdürülebilirliği hedeflerken, geri dönüşümden öte, döngüsel bir çözüm sunar.
Kerber, bu teknolojiyi geniş ölçekte üretme imkânına sahip olmasa da, icadı sürdürülebilir e-atık yönetimi hakkında önemli bir farkındalık yaratmayı amaçlıyor.
Elektronik Atık Yönetiminde PAPE’nin Avantajları Nelerdir?
Kerber’in PAPE ürünleri, kullanıcıların cihazı geri dönüştürmesi için cihazı parçalamasına gerek kalmadan çözünür bir geri dönüşüm sunuyor. Geliştirilen bu sistem, teknolojik ilerlemeyi engellemeden sürdürülebilir ve güvenilir bir çözüm sağlıyor.
- Kullanıcı dostu geri dönüşüm seçenekleri sayesinde, üreticiler geri getirilen tüm ürünleri kolayca çözerek elektronik bileşenleri yeniden kullanabilir.
- Tasarlanmış bir kullanım ömrü sistemi ile cihazların ömrü boyunca çevreye minimum zarar vermesi hedefleniyor.
Kerber’in bu inovasyonu, yalnızca elektronik atık yönetimine değil, plastik ve metal gibi zor geri dönüştürülen malzemelerden yapılan cihazların yaşam döngüsüne de meydan okuyor.
Elektronik Atıkların Geleceği Nasıl Olacak?
Günümüzde birçok teknoloji, çok hızlı bir şekilde eskiyerek e-atık sorununu daha da büyütüyor. Kerber’in PAPE projesi, teknolojinin geri dönüşümünü kolaylaştırarak, elektronik cihazların çevresel etkilerini azaltma potansiyeline sahip. Çevresel sürdürülebilirlik ile teknoloji arasında denge kurmaya çalışan bu yaklaşım, gelecekte daha çevre dostu elektronik cihazların geliştirilmesine öncülük edebilir.
Elektronik atıklar nereye bağışlanır?
Başta mahalle muhtarlıkları ve belediyelerin e-atık toplama merkezleri olmak üzere bir çok alanda e-atıkların geri kazanımı noktasında alanlar bulunmaktadır. Bunun yanı sıra elektronik atıklar TEGV’in Atma Bağışla kampanyasına da bağışlanabilir.
Türkiye Eğitim Gönüllüleri (TEGV) Vakfının bir bağış projesi olan “Atma Bağışla” projesinin amacı bir yandan TEGV’e alternatif kaynak yöntemi oluşturarak daha fazla çocuğun nitelikli eğitimle buluşmasına katkı sağlarken diğer yandan e-atıkların çevreye verdiği zararı azaltarak sürdürülebilir çevre faaliyetlerini destek olmaktır.
Hangi Elektronik Atıklar Bağışlanır?
Türkiye Bilişim Sanayicileri Derneği (TÜBİSAD) tarafından yayınlanan listede yer alan e-atıklarınızı bağışlayabilirsiniz.
Haftada bir kez, dünyada gerçekleşen tüm güzel olayların özetini alın.
Çözüm odaklı içerikleri yaygınlaştırmamıza destek verin!
Kaygı uyandıran manşetlerden uzaklaşın ve iyi haber hikayelerinin tadını çıkarın.